İstanbul’un fethinden sonra dünya sathında ne oldu?

Elli üç gün süren uzun savaş gerçekten Ortaçağ’ı kapatmıştır. Bu Ortaçağ, Avrupa tarihi için böyle olduğu gibi bizim için de öyledir. Çünkü o tarihe kadar Osmanlı, tam olarak bir imparatorluk sayılmazdı. Ancak İstanbul gibi bir kentin, yani Konstantinopolis’in, Doğu İslam milletlerinin deyişiyle Kostantiniyye’nin, fethinden sonradır ki Osmanlı’nın gerçek imparatorluk çağı başlamıştır.

İşte bu imparatorluk çağı bir anlamda Osmanlı’nın yeniçağıdır. Yoksa Ortaçağla Yeniçağı, illâ matbaanın kullanılması veya derebeyliklerin yıkılması gibi kıstaslarla ayırmak gerekmez. Bu arada unutmayalım ki, İstanbul’un fethiyle bir yerde Doğu Akdeniz’deki ticarete dayanan Venedik ve Cenova gibi Akdeniz Italyan devletlerinin de çöküşü başlamıştır. Ayrıca bu hal, Avrupa’da uzak okyanuslara açılmayı gerekli kılmış ve hızlandırmıştır. En başta İtalyan şehirleri... Fatih, başta Venedik ve Cenova olmak üzere, İtalyan şehirlerini bir şekilde saf dışı bırakmıştır. Bununla beraber Cenovalılardan aldığı Galata gibi bir kolonide bunların ticarete devamında hiçbir sakınca da görmemiştir. Ayrıca Floransalılarla ilişkileri de devam etmiştir. Venedik balyozu (yöneticisi) İstanbul’da makbul bir yer edinmiştir. Yani Doğu Roma ya arka çıkan Cenova’ya karşılık onun rakibi Venedik elde tutulmaktadır. Ama şaşılacak şey, bir müddet sonra Venedik de İstanbul’un fethi dolayısıyla gerileyecektir. Yani ilk sonuç, İtalya’nın bütün Ortaçağ boyunca Akdeniz’deki ve Avrupa’daki üstün yeri, ticarete dayanan üstün yeri gerilemiştir. Bunun hiç şüphesiz İtalya’yı ve Avrupa’yı yaratan üstün medeniyete de darbeleri olmayacak değildir. Ama Türkler İtalya’ya yerleşseydi mutlaka Rönesans dünyası içinde bir payları olacaktı ve mutlaka Doğu Akdeniz dünyası, İtalya ve Batı ile daha yakın bir kültürel alışveriş içine girecekti.