Yasakçılarından Daha Uzun Yaşayan Kitaplar

Basıldığında büyük yankı uyandıran fakat içerik olarak döneminin yönetimleri tarafından uygun görülmeyip yasak uygulanan en popüler kitapları sizler için derledik.

1. Vahidüddin - Necip Fazıl Kısakürek

Sultan Vahdettin'in hayatını anlatan bu biyografik eser, 1968'de basıldı. 1968, 1977 ve 1980 yıllarında üç kez toplatıldı. Necip Fazıl Kısakürek hasta yatağında bu kitap yüzünden ceza aldı ancak infazına ölümü engel oldu.

2. Zabıt ve Kumandan ile Hasbihal - Mustafa Kemal Atatürk

Atatürk'ün 1914'te Sofya'da yazdığı kitap, yakın arkadaşı Ali Fethi Okyar'la birlikte 1918'de Mondros Mütarekesi dönemi başlarında İstanbul'da bir süre çıkardıkları Minber Gazetesi'nin matbaasında bin nüsha olarak basıldı. 7,5 kuruş fiyat konan kitabın birkaç nüshasını tanıdıklarına hediye etmek için yanına alan Mustafa Kemal, Anadolu'ya geçtikten sonra kitabın kalan nüshaları Damat Ferit Paşa tarafından toplatılarak imha edildi. 1956 yılında Hasan Ali Yücel öncülüğünde İş Bankası Kültür Yayınları'nın ilk kitabı olarak yeniden yayımlandı.

3. Sırça Köşk - Sabahattin Ali

Aşk hikayeleriyle başladığı öykü serüveni, yaşadığı fırtınalı hayat ve kıstırılmışlıkla git gide sertleşmiş, ideolojikleşmiş, sonunda hırçın yaklaşımlarla birlikte başkaldırıya dönüşmüş olan Sabahattin Ali’nin 1947 yılında yayınlandığı son öyküsü Sırça Köşk, devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yayından kaldırıldı.

4. Medar-ı Maişet Motoru - Sait Faik Abasıyanık

Çok açık bir siyasi söylemin bulunmamasına rağmen bu romanda yazar, kahramanlarından birine eski bir asker kaputu giydirmiş olduğu için yayımlandığı yıl olan 1944’te Türkiye'de sıkıyönetim mahkemelerince toplatıldı.

5. 835 Satır - Nazım Hikmet

6 Mayıs 1931 günü Nazım Hikmet, yazdığı ilk beş şiir kitabında (835 Satır (1929), Jokond ile Sİ-YA-U (1929), Varan 3 (1930), 1+1=1 (1930), Sesini Kaybeden Şehir (1931) ‘bir zümrenin başka zümreler üzerinde hakimiyetini temin etmek gayesiyle halkı suça teşvik ettiği iddiasıyla mahkemeye sevk edildi ve kitaplar yasaklandı.

6. Darağacında Üç Fidan - Nihat Behram

Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Arslan'ın yakalanmalarından idamlarına kadar olan süreci ele alan kitap 1976 yılında yayınlandıktan hemen sonra yasaklandı ve tam 22 yıllık sansürün ardından tekrar 1998 yılında piyasaya sürüldü.

7. Rengahenk - Can Yücel

Muhalif yapısıyla bilinen Can Yücel'in bu kitabı, Türkiye'de 1980 yılında müstehcen unsurları içeriğinde barındırdığı gerekçesiyle toplatıldı.

8. Sınıf - Rıfat Ilgaz

Rıfat Ilgaz 1940’lı yıllar için oldukça anlamlı olarak görülen ”Sınıf” sözcüğünü kitabının adı olarak seçince hakim karşısına çıkmak zorunda kaldı.1944 yılının Ocak ayında yayımlanan Ilgaz’ın ikinci şiir kitabı “Sınıf”ın kapak rengi de kırmızı olunca, kitap yasaklanmaktan kurtulamadı ve yazarı 6 aya mahkum edildi.

9. Georges Politzer - Felsefenin Başlangıç İlkeleri

George Pulitzer’in Paris İşçi Üniversitesi’ndeki öğrencileri tarafından alınan notlara dayanan ve ölümünden sonra (1945) yayımlanan eseri Felsefenin Temel İlkeleri (Principes Elementaires de Philosophie), Türkiye'de de geniş yankı uyandırdı ama 12 Eylül darbesi sonrasında yasaklanan ilk kitap oldu.

10. Fikrimin İnce Gülü - Adalet Ağaoğlu

Fikrimin İnce Gülü, Adalet Ağaoğlu'nun hem Almanya ve öteki olmak gerçeğine, hem de sistemin insanı neye çevirebildiği üzerine öncü ve farklı bakışıyla öne çıkan ikinci romanıdır. Roman hakkında, ‘askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif (küçük düşürmek)’ suçlamasıyla dava açıldı. Kitap, 1 Haziran 1981 yılında dördüncü basımından sonra toplatıldı ama iki yıl süren davanın ardından Ağaoğlu aklandı.

11. Asılacak Kadın - Pınar Kür

12 Eylül'den sonra Pınar Kür'ün sırasıyla 'Yarın Yarın' ve 'Bitmeyen Aşk' adlı kitapları yasaklanıp toplandı. Kür, 'Yarın Yarın'da "komünizm propagandası" yapmakla suçlandı ve askeri mahkemede yargılandı. 1986'da yayımlanan 'Bitmeyen Aşk'la birlikte 'Asılacak Kadın' romanı da mahkemelik oldu. Müstehcen unsurların da fazlaca bulunduğu kitaplar oldukça tepki aldı.

12. Mahmut Makal - Bizim Köy

1948 yılında ‘Köy Edebiyatı’nın da çığır açıan bir yazar olarak görülen Mahmut Makal’ın “Bizim Köy” adlı romanına toplatılma kararı alındı. Makal, ‘Anadolu köylerinin ekonomik ve sosyal yapısını kötü göstererek komünizm propagandası yaptığı’ gerekçesiyle 1949 yılında tutuklandı. Makal 1967'de Unesco tarafından dünya gençliğine örnek insan olarak seçildi.

13. Böyle Bir Sevmek - Attila İlhan

Ne kadınlar sevdim zaten yoktular / yağmur giyerlerdi sonbaharla bir / azıcık okşasam sanki çocuktular / bıraksam korkudan gözleri sislenir / ne kadınlar sevdim zaten yoktular / böyle bir sevmek görülmemiştir… Dizeleriyle başlayan ‘Böyle Bir Sevmek’ isimli şiirin de yer aldığı 1979 yılında basılan Attila İlhan kitabı 80 darbesi sonrası yayından kaldırılan ve toplatılan kitaplar arasında yer aldı.

14. Trabzonlu Delikanlı - Yaşar Miraç

Şair Yaşar Miraç’ın şiir kitapları da 12 Eylül 1980 sonrasında yasaklanan kitaplar arasında yerini aldı. “Trabzonlu Delikanlı”, “Taliplerin Ağıdı” ve “Gül Ekmek” adlı şiir kitapları yasaklanan şairin kitaplarının yasağı tam yedi yıl sürdü.