Tarihte Bugün - 5 Kasım

5 Kasım, Miladi takvime göre yılın 309. (artık yıllarda 310.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 56 gün vardır.

Olaylar

1138 - Lý Anh Tông, 37 yıllık bir saltanata başlayarak iki yaşında Vietnam imparatoru olarak tahta çıktı.

1499 - Jehan Lagadeuc tarafından 1464'te Tréguier'de yazılan Catholicon Yayını; bu ilk Bretonca sözlük ve aynı zamanda ilk Fransızca sözlüktür.

1556 - Hindistan'daki Babür İmparatorluğu, II. Panipat Zaferi'ni kazanarak eski gücüne kavuştu. Tahtta hak iddia eden Hemu, Ekber Şah'ın veziri Bayram Han tarafından yenildi ve Babür Hanedanının fetret devri sona erdi.

1605 - Guy Fawkes İngiltere'de Westminster Sarayı'nı havaya uçurmaya kalkıştı. Fawkes ve arkadaşları idam edildi. (Barut komplosu)

1638 - IV. Murat komutasındaki Osmanlı ordusu, Musul'a girdi.

1757 - Prusya Kralı II. Friedrich, Yedi Yıl Savaşları'nda Fransa'yı, Rosbach'da yendi.

1780 - Albay LaBalme komutasındaki Fransız-Amerikan kuvvetleri Miami Şefi 'Little Turtle' tarafından yenildi.

1840 - Afganistan, İngilizlere teslim oldu.

1854 - İngiliz-Fransız Birleşik Donanması Kırım Savaşı'nda Rus donanmasını yenilgiye uğrattı.

1895 - Rochester, New York'tan George B. Selden, benzinle çalışan otomobil için ilk ABD patentini aldı.

1898 - Negrese milliyetçileri, İspanyol yönetimine karşı ayaklandı ve kısa ömürlü Negros Cumhuriyeti'ni kurdu.

1911 - 29 Eylül 1911'de Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan ettikten sonra; İtalya, Trablus ve Sirenayka'yı ilhak etti.

1912 - ABD Başkanlık seçimlerini Woodrow Wilson kazandı.

1914 - Birleşik Krallık ve Fransa, Osmanlı İmparatorluğuna savaş ilan etti.

1914 - Kıbrıs'ın yönetimi, Osmanlı İmparatorluğu'ndan Birleşik Krallık'a geçti.

1919 - Gaziantep, Fransız kuvvetleri tarafından işgal edildi.

1922 - İsmet Paşa başkanlığındaki TBMM Delegasyonu, Lozan Barış Konferansına katılmak üzere, İsviçre'ye hareket etti.

1924 - Çin'in "Küçük İmparator"u Puyi, krallık sarayından çıkarıldı. Mançu unvanları iptal edildi.

1925 - Benito Mussolini, sol partilerin tümünü kapattı.

1925 - Ankara Hukuk Fakültesi, Atatürk tarafından açıldı.

1930 - İlk televizyon reklamı Londra'da gösterildi.

1934 - Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü (Türkiye) kuruldu.

1936 - Eski adı Mekteb-i Mülkiye olan Siyasal Bilgiler Okulu İstanbul'dan Ankara'ya taşındı.

1939 - Hatay ilinde 5 sandalye için milletvekili ara seçimi yapıldı.

1940 - ABD Başkanlık seçimlerini Franklin D. Roosevelt kazandı.

1942 - II. Dünya Savaşı günlerinde, lokantalara ve birahanelere ekmek verilmesi yasaklandı.

1945 - Kolombiya, Birleşmiş Milletler örgütüne üye oldu.

1956 - Sovyet tankları Macaristan'daki ayaklanmayı bastırdı; Janos Kadar başkanlığında yeni bir Hükümet kuruldu.

1957 - Vatan Partisi Genel Başkanı Dr. Hikmet Kıvılcımlı tutuklandı. Kıvılcımlı, dini siyasete alet ederek komünizm propagandası yapmakla suçlanıyordu.

1964 - Türkiye - Sovyetler Birliği Kültür Anlaşması imzalandı.

1968 - ABD Başkanlık seçimlerini Richard M. Nixon kazandı.

1972 - Bülent Ecevit, bir gün önce CHP üyeliğinden istifa eden İsmet İnönü için, "İnönü'ye esenlik ve uzun ömür dilerim" dedi.

1979 - Ayetullah Humeyni ABD'yi en büyük şeytan ilan etti.

1984 - Güney Afrika Cumhuriyeti'nde ırkçılığa karşı genel grev yapıldı.

1986 - Yanmasının ardından 45 yıl sonra, İstanbul Ortodoks Fener Rum Patrikhanesi'nin yeniden yapılmasına izin verildi.

1991 - Filipinler'de meydana gelen selde yaklaşık 7000 kişi öldü.

1994 - 45 yaşındaki George Foreman, Michael Moorer'ı nakavt ederek en yaşlı ağır sıklet boks şampiyonu oldu.

1996 - ABD Başkanlık seçimlerini Bill Clinton kazandı.

2006 - Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'e, bir kentte 148 Şiinin öldürülmesi suçundan idam cezası verildi.

2023 - 38. Cumhuriyet Halk Partisi Olağan Kurultayı'nda yapılan genel başkanlık seçimleri sonucunda Özgür Özel, partinin yeni genel başkanı seçildi. Önceki başkan Kemal Kılıçdaroğlu 13 yıldır görevdeydi.

Doğumlar

1271 - Mahmud Gazan, Moğol Hükümdarı (ö. 1304)

1615 - İbrahim, Osmanlı'nın 18. Padişahı (ö. 1648)

1667 - Christoph Ludwig Agricola, Alman ressam (ö. 1719)

1827 - Nikolay Severtzov, Rus doğa tarihçisi (ö. 1885)

1851 - Charles Dupuy, Fransız siyaset adamı (ö. 1923)

1854 - Paul Sabatier, Fransız kimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (ö. 1941)

1873 - Edwin Flack, Avustralyalı atlet ve tenisçi (ö. 1935)

1892 - John Alcock, İngiliz havacı (Atlas Okyanusu'nu ilk kez geçen) (ö. 1919)

1892 - J. B. S. Haldane, İngiliz genetikçi ve evrimsel biyolog (ö. 1964)

1893 - Raymond Loewy, Fransız asıllı Amerikalı endüstriyel tasarımcı (ö. 1986)

1911 - Roy Rogers, Amerikalı aktör (ö. 1998)

1913 - Vivien Leigh, İngiliz sinema oyuncusu ("Rüzgâr Gibi Geçti" filminin Oscar ödüllü oyuncusu) (ö. 1967)

1920 - Douglass North, Amerikalı ekonomist ve Nobel Ekonomi Ödülü sahibi (ö. 2015)

1921 - György Cziffra, Macar piyanist (ö. 1994)

1921 - Fevziye Fuad, İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevi'nin ilk eşi (ö. 2013)

1922 - Maria Garbowska-Kierczyńska, Polonyalı oyuncu (ö. 2016)

1922 - Yitzchok Scheiner, Amerika Birleşik Devletleri doğumlu İsrailli haham (ö. 2021)

1923 - Biserka Cvejić, Sırp opera sanatçısı ve akademisyen (ö. 2021)

1926 - John Berger, İngiliz yazar ve sanat eleştirmeni (ö. 2017)

1930 - Wim Bleijenberg, Hollandalı eski millî futbolcu (ö. 2016)

1931 - Gil Hill, Amerikalı oyuncu (ö. 2016)

1931 - Ike Turner, Amerikalı Reggae-Rock müzisyeni şarkıcısı ve söz yazarı (ö. 2007)

1936 - Michael Dertouzos, Yunan-Amerikalı akademisyen (ö. 2001)

1936 - Uwe Seeler, Alman eski millî futbolcu (ö. 2022)

1938 - Joe Dassin, Amerikalı-Fransız şarkıcı (ö. 1980)

1941 - Arthur Garfunkel, Amerikalı şarkıcı, şair ve aktör

1943 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, aktör ve Pulitzer Ödülü sahibi (ö. 2017)

1945 - Peter Pace, Amerikalı general ve Genelkurmay Başkanı

1945 - Aleka Papariga, Yunan siyasetçi

1948 - Peter Hammill, İngiliz besteci

1948 - William D. Phillips, Amerikalı fizikçi ve Nobel Fizik Ödülü sahibi

1949 - Armin Shimerman, Amerikalı oyuncu

1950 - Thorbjørn Jagland, Norveçli siyasetçi

1952 - Vandana Shiva, Hint çevreci ve küreselleşme karşıtı yazar

1952 - Bill Walton, Amerikalı eski profesyonel basketbol oyuncusu

1953 - Oleh Blohin, Ukrayna asıllı Sovyet millî futbolcu ve teknik direktör

1953 - Brad Fuller, Amerikalı besteci ve ses mühendisi (ö. 2016)

1954 - Vincenzo D'Amico, İtalyan profesyonel futbolcu (ö. 2023)

1954 - Alejandro Sabella, Arjantinli teknik direktör ve eski futbolcu (ö. 2020)

1954 - Jeffrey Sachs, Amerikalı ekonomist

1955 - Kris Jenner, Amerikalı iş insanı

1956 - Lavrendis Maheriças, Yunan rock müzisyeni ve şarkı sözü yazarı (ö. 2019)

1958 - Robert Patrick, Amerikalı film ve TV aktörü

1959 - Bryan Adams, Kanadalı müzisyen

1960 - Tilda Swinton, İngiliz oyuncu

1961 - Alan G. Poindexter, Amerikalı astronot (ö. 2012)

1963 - Hans Gillhaus, Hollandalı eski futbolcu

1963 - Tatum O'Neal, Amerikalı oyuncu ve En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi

1963 - Jean-Pierre Papin, Fransız eski futbolcu ve teknik direktör

1964 - Abedi Pele, Ganalı futbolcu

1965 - Famke Janssen, Hollandalı sinema oyuncusu ve model

1968 - Sam Rockwell, Amerikalı oyuncu ve Oscar ödülü sahibi

1969 - Meltem Cumbul, Türk sinema ve dizi oyuncusu

1971 - Jonny Greenwood, İngiliz müzisyen

1972 - İdil Fırat, Türk sinema ve dizi oyuncusu

1972 - Sergen Yalçın, Türk eski millî futbolcu ve teknik direktör

1974 - Angela Gossow, Alman müzisyen ve Arch Enemy'nin vokalisti

1974 - Dado Pršo, Hırvat eski millî futbolcu

1977 - Murat Evgin, Türk şarkıcı

1977 - Richard Wright, İngiliz eski futbolcu

1978 - Xavier Tondo, İspanyol bisikletçi (ö. 2011)

1978 - Bubba Watson, Amerikalı golfçü

1979 - Mihalis Haciyannis, Kıbrıs Rumu şarkıcı

1979 - David Suazo, Honduraslı millî futbolcu

1980 - Christoph Metzelder, Alman futbolcu

1980 - Antonella Del Core, İtalyan voleybolcu

1980 - Orkun Usak, Türk eski millî futbolcu

1983 - Alexa Chung, İngiliz sunucu ve model

1983 - Mike Hanke, Alman futbolcu

1984 - Eliud Kipchoge, Kenyalı uzun mesafe koşucusu

1985 - Pınar Saka, Türk kısa mesafe koşucusu

1986 - BoA, Güney Koreli şarkıcı, söz yazarı, prodüktör, dansçı ve oyuncu

1986 - Ian Mahinmi, Fransız profesyonel basketbol oyuncusu

1986 - Kasper Schmeichel, Danimarkalı millî futbolcu

1987 - Kevin Jonas, Amerikalı müzisyen, oyuncu ve Jonas Brothers grubunun gitaristi

1987 - Çağlar Ertuğrul, Türk dizi, sinema ve tiyatro oyuncusu

1987 - O. J. Mayo, Amerikalı profesyonel basketbolcu

1991 - Lyubov İlyuşeçkina, Rus buz patenci

1991 - Shōdai Naoya, Japon profesyonel sumo güreşçisi

1992 - Marco Verratti, İtalyan futbolcu

1993 - George Long, İngiliz kaleci

Ölümler

1370 - III. Casimir, 1333'ten 1370'e kadar bugünkü Polonya'nın öncülü olan Lehistan Krallığı'nın hükümdarı (d. 1310)

1515 - Mariotto Albertinelli, İtalyan ressam (d. 1474)

1848 - Josua Heilmann, Fransız mucit ve sanayici (d. 1796)

1879 - James Clerk Maxwell, İskoçyalı matematikçi ve fizikçi bilim insanı (d. 1831)

1914 - August Weismann, Alman biyolog (d. 1834)

1930 - Christiaan Eijkman, Hollandalı tıp adamı ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1858)

1930 - Luigi Facta, İtalyan siyasetçi (d. 1861)

1934 - Carl Charlier, İsveçli astronom (d. 1862)

1937 - Bolesław Leśmian, Polonyalı şair ve sanatçı (d. 1877)

1937 - Yeğişe Çarents, Ermeni şair ve yazar (d. 1897)

1942 - Kiyoura Keigo, Japonya'nın 13. başbakanı (d. 1850)

1943 - Frank Campeau, Amerikalı sinema oyuncusu (d. 1864)

1944 - Alexis Carrel, Fransız cerrah ve fizyolog (d. 1873)

1955 - Charley Toorop, Hollandalı ressam (d. 1891)

1955 - Maurice Utrillo, Fransız ressam (d. 1883)

1956 - Art Tatum, Amerikalı caz piyanisti (d. 1909)

1958 - Ahmet Muhtar Cilli, Türk siyasetçi (d. 1871)

1960 - Mack Sennett, Kanadalı film yapımcısı ve yönetmen (d. 1880)

1968 - Vasil Makuh, Ukraynalı eylemci (d. 1927)

1972 - Alfred Schmidt, Eston halterci (d. 1898)

1973 - İsmail Dümbüllü, Türk orta oyunu ve tuluat sanatçısı (d. 1897)

1975 - Annette Kellermann, Avustralyalı profesyonel yüzücü, vodvil yıldızı, sinema oyuncusu ve yazar (d. 1887)

1975 - Edward Lawrie Tatum, Amerikalı genetikçi ve Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi (d. 1909)

1977 - Aleksey Stahanov, Stahanovizmin öncüsü olan Sovyetler Birliği madencisi (ö. 1906)

1985 - Arnold Çikobava, Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog (d. 1898)

1985 - Spencer W. Kimball, Amerikalı iş insanı, dini lider ve İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'nin 12. başkanı (d. 1895)

1988 - Naşide Saffet Esen, Türk model ve 1931 Türkiye güzeli (d. 1912)

1989 - Vladimir Horowitz, Rus piyanist (d. 1903)

1992 - Adile Ayda, Türk diplomat, akademisyen ve yazar (ilk kadın diplomat) (d. 1912)

1997 - Isaiah Berlin, çağdaş İngiliz ahlak ve siyaset filozofu (d. 1909)

1998 - Momoko Kōchi, Japon sinema oyuncusu (d. 1932)

2002 - Marc Bonnefous, Fransız diplomat (d. 1924)

2005 - John Robert Fowles, İngiliz yazar (d. 1926)

2006 - Bülent Ecevit, Türk gazeteci, şair, yazar, siyasetçi ve Türkiye eski Başbakanı (d. 1925)

2007 - Nils Liedholm, İsveçli eski millî futbolcu ve teknik direktör (d. 1922)

2010 - Jill Clayburgh, Amerikalı eski oyuncu (d. 1944)

2014 - Manitas de Plata, Fransız flamenko gitaristi ve bestecisi (d. 1921)

2015 - Nora Brockstedt, Norveçli şarkıcı (d. 1923)

2015 - Czesław Kiszczak, Polonya'nın generali, komünist dönemi içişleri bakanı (1981-1990) ve başbakan (1989) (d. 1925)

2017 - Renzo Calegari, İtalyan çizgi roman sanatçısı ve animatör (d. 1933)

2017 - Robert Knight, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1945)

2017 - Mansur bin Mukrin bin Abdülaziz el-Suud, Suud Hanedanı üyesi iş insanı ve siyasetçi (d. 1974)

2017 - Dionatan Teixeira, Brezilya asıllı, Slovak futbolcu (d. 1992)

2019 - Omero Antonutti, İtalyan oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1935)

2019 - William Wintersole, Amerikalı oyuncu (d. 1931)

2020 - Jim Marurai, Cook Adalı siyasetçi (d. 1947)

2020 - Barbara McAulay, Avustralyalı yüksek atlamacı (d. 1929)

2020 - Reynaert, Belçikalı şarkıcı (d. 1955)

2020 - Géza Szőcs, Romanya doğumlu Macar şair ve siyasetçi (d. 1953)

2020 - Jean-Pierre Vincent, Fransız tiyatro yönetmeni ve aktör (d. 1942)

2021 - Marília Mendonça, Brezilyalı şarkıcı, söz yazarı ve gitarist (d. 1995)

2021 - Ross Tolleson, Amerikalı siyasetçi ve iş adamı (d. 1956)

2022 - Aaron Carter, Amerikalı rapçi, şarkıcı ve oyuncu (d. 1987)

2022 - Bob Le Sueur, İngiliz insan hakları aktivisti ve hayırsever (d. 1920)

2022 - Karmenu Mifsud Bonnici, Maltalı siyasetçi ve hukukçu (d. 1933)

2022 - Bill Treacher, İngiliz oyuncu (d. 1930)